احراز هویت الکترونیکی یا eKYC چیست و تفاوت آن با KYC سنتی و دیجیتال در چیست؟

انواع مختلف KYC یا همان «شناسایی مشتری» (Know Your Customer) طی زمان تحول یافته‌اند تا به شکل امروزی خود برسند. در مناطق و سازمان‌های مختلف، انواع متفاوتی از اجرای KYC یا احراز هویت را می‌توان دید. در این نوشته، به ویژه به شکل‌های اجرای KYC مانند احراز هویت الکترونیکی یا eKYC ، احراز هویت دیجیتال و احراز هویت سنتی پرداخته‌ایم، آن‌ها را شرح داده‌ایم و تفاوت‌هایشان را بررسی کرده‌ایم. همچنین به وضعیت اجرای KYC در ایران و چشم‌انداز فناوری‌های مرتبط، به خصوص نقش پررنگ eKYC نگاهی انداخته‌ایم.

KYC چیست و از کجا آمده است؟

KYC یا فرایند شناسایی مشتری، توسط بانک‌ها، نهادهای مالی و شرکت‌های فین‌تک برای تأیید هویت مشتریان اجرا می‌شود. هدف اصلی KYC، جلوگیری از سوءاستفاده‌های مالی مانند پول‌شویی و کلاه‌برداری است. این فرایند معمولاً جمع‌آوری اطلاعات هویتی مانند نام، کد ملی و تصویر مدارک را شامل می‌شود که می‌تواند به صورت حضوری یا دیجیتال انجام شود. اجرای درست این فرایند، پایه‌ای برای اعتماد و امنیت در تراکنش‌های مالی است.

اهمیت KYC از کجاست؟

اهمیت KYC در سطح جهانی و توسط نهادهای قانون‌گذار به ویژه در حوزه مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم تأکید شده است. به عنوان مثال:

• اتحادیه اروپا اجرای KYC را برای مقابله با جرایم مالی الزامی کرده است؛

• سازمان‌های مالی در آمریکا و بریتانیا اجرای دقیق KYC را به‌عنوان بخشی از قوانین خود دارند؛

• FATF KYC را به عنوان یکی از اصول کلیدی مبارزه با جرایم مالی معرفی کرده است؛

• بانک مرکزی ایران و قانون مبارزه با پول‌شویی نیز اجرای KYC را الزامی کرده‌اند.

مطالعه بیشتر | تنها ۴۰ درصد از مردم ایران به وام‌ های بانکی دسترسی دارند

تفاوت‌های KYC سنتی، دیجیتال و احراز هویت الکترونیکی یا eKYC

روش‌های سنتی KYC معمولاً بر مراجعه حضوری و بررسی دستی مدارک متکی‌اند. KYC دیجیتال امکان ارسال مدارک از راه دور را فراهم می‌کند اما ممکن است هنوز نیاز به تأیید انسانی باشد. در مقابل،

احراز هویت الکترونیکی یا eKYC فرایندی کاملاً خودکار، سریع و متصل به پایگاه‌های داده رسمی است که همه مراحل آن با فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند تشخیص چهره و استعلام آنلاین انجام می‌شود.

در واقع، eKYC یا احراز هویت الکترونیکی کمترین ریسک خطا را دارد و سریع‌تر از روش‌های دیگر است. فرض کنید ثبت‌نام در یک پلتفرم سرمایه‌گذاری؛ در مدل سنتی باید حضوری مراجعه کنید، اما با استفاده از احراز هویت الکترونیکی یا eKYC فقط با آپلود کارت ملی و گرفتن سلفی، هویتتان در چند ثانیه تأیید می‌شود.

مزایا و چالش‌های eKYC

انتخاب مدل احراز هویت مناسب به شرایط سازمان و کاربران بستگی دارد. سه مدل KYC سنتی، دیجیتال و KYC  هر کدام مزایا و محدودیت‌هایی دارند:

• KYC سنتی با محدودیت زمان و هزینه بالا همراه است؛

• KYC دیجیتال سرعت بیشتری دارد اما هنوز ممکن است نیازمند بررسی انسانی باشد؛

• eKYC  کاملاً خودکار است، هزینه‌ها را کاهش داده و امکان تحلیل بلادرنگ داده‌ها را فراهم می‌کند.

البته چالش‌هایی مانند تهدید جعل چهره و نیاز به زیرساخت‌های قوی امنیتی، مخصوصاً در eKYC وجود دارد.

چارچوب قانونی و وضعیت eKYC در ایران

در ایران، اهمیت eKYC یا احراز هویت الکترونیکی روز به روز بیشتر شده و قوانین متعددی از جمله قانون مبارزه با پول‌شویی و دستورعمل‌های بانک مرکزی زمینه اجرای این فناوری را فراهم کرده‌اند. سامانه‌هایی مثل سجام نمونه‌ای از اجرای موفق eKYC یا احراز هویت الکترونیکی در کشور هستند که نشان‌دهنده رشد این حوزه است.

با وجود پیشرفت‌ها، چارچوب حقوقی و زیرساخت‌ها هنوز نیازمند توسعه و هماهنگی بیشتر برای گسترش همه‌جانبه eKYC یا احراز هویت الکترونیکی در تمام بخش‌ها است.

درگاه پرداخت میخوای؟ کلیک کن!